| Haftalık seminerlerimizde bu hafta Güneş Sistemi seminerimi var. Seminer ODTÜ Fizik Bölümü 3. Kat Cavid ErginsoySeminer Salonun’da 20 Kasım Perşembe günü saat 18:00 da olacaktır. Seminer katılmak isteyen herkese açıktır. |
Haberler
Rosetta Dünya’nın Karanlık Yüzünü Görüntüledi!
| 2014 yılında 67P/Churyumo-Gerasimenko kuyrukluyıldızına inmesi planlanan Rosetta uzay aracı hızını arttırmak için 13 Kasım da Dünya’yı ziyaret etti. Bu ziyaret sırasında Rosetta yaklaşık 80.000 km. yukarıdan Dünya’nın karanlık yüzünü görüntüledi. Fotoğrafta orta kısımda Afrika kıtası, sağ altta ise Avustralya kıtası hemen üstlerinde ise Asya kıtası ve Avrupa kıtası görülüyor. Rosetta Uzay aracı ve görevi ile ilgili detaylar için lütfen haberin devamını okuyunuz. Kaynak: ESA Haber Merkezi | |
| Rosetta’nın 80.000 km. yukarıdan çektiği fotoğraf (Fotoğraf: ESA) |
| Rosetta uzay aracı 2 Mart 2004 te yaklaşık 7,1 milyar kilometre ve 10 yıl sürecek olan yolculuğuna başladı. Rosetta uzay aracı ESA (Avrupa Uzay Ajansı) tarafından geliştirildi ve yaklaşık olarak 2 Milyar YTL’ye mal oldu. 3 tonluk bir ağırlığa sahip olan uzay aracı Arianne-5 roketiyle fırlatılmıştı. |
Saygıyla ve özlemle anıyoruz…
Biz Amatör Astronomi Topluluğu gençleri olarak senin bize çizdiğin yolda yılmadan, yorulmadan yürüyoruz ve yürüyeceğiz.
Atam sen rahat uyu,
Biz senin izindeyiz…
İstikbal göklerdedir.Mustafa Kemal ATATÜRK
Spirit Kışa Hazırlanıyor
| NASA’nın Mars’a 3 aylığına gönderdiği, ancak 46 ay ya da 4 yıla yakın süredir görev başında bulunan robotlardan Spirit, kışı geçirmek için kuzeye doğru yönelerek bir tepeye tırmanmaya başlayacak. Kızıl Gezegen’in zorlu koşullarında kum fırtınalarını atlatan ve bataryaları tamamen boşalmadan hayatta kalmayı başaran robotlardan Spirit’in kışı geçirmeyi planladığı tepenin, elektrik üreten güneş panelleri Temmuz ve Ağustos’taki küresel toz fırtınalarında tozla kaplanan aracın azami güneş ışığı almasına yardımcı olması düşünülüyor. Kaynak:AA | |
| Spirit 4 yıla yakındır Mars’ta |
| Volkanik püskürme sonucu oluştuğu sanılan 90 metre genişliğindeki Home Plate’de (Yurt Düzlüğü) 4 aydır araştırmalar yapan Spirit’in kışı sağ salim atlatması için 60 metre ötedeki 25 derece eğimli tepeye çıkması önemli görülüyor. Mars rover projesi müdürü John Callas, aracın, şimdiye dek tırmandığı en fazla 20 derece eğimli tepelerden sonra, kışı geçireceği bu 5 derece daha eğimli tepede, bir Mars gününde 10 vat fazladan elektrik üretme şansına sahip olacağını, bunun da soğuk ve karanlık kışta yaşam ile ölüm arasındaki farkı belirleyeceğini belirtti. Cornell Üniversitesi’nden Steve Squeyres de, fazladan elektrik enerjisinin özellikle önemli olduğunu, çünkü Spirit’in güneş panellerinin hala Temmuz ve Ağustos’taki fırtınalardan kalma tozla kaplı olduğunu belirterek, “Şu anda gerçekten de kirli bir robotumuz var” diye konuştu. |
“Bay Kozmos” Carl SAGAN Gecesi
| |
| “Bay Kozmos” Carl SAGAN “Carl hiçbir zaman inanmak istemedi, o her zaman bilmek istedi” Ann DRUYAN (Eşi) |
17P/Holmes Kuyrukluyıldızı Fotoğrafları
| 17P/Holmes kuyrukluyıldızı görünür parlaklığını biraz yitirse de hala çıplak gözle seçilebilir durumda. Güneş rüzgarlarının oluşturduğu iyon kuyruğu astronomlar tarafından çekilen fotoğraflarda artık açıkça belli oluyor. Kuyrukluyıldız, Perseus (Kahraman) takımyıldızının en parlak yıldızı Alcheb’e daha yakın bir görünüme geldi. 17P/Holmes bir süre daha gözlemciler için güzel görüntüler vermeye devam edecek. |
Griffith Gözlemevi / Anthony Cook | |
Clay Sherrod | S&T: Sean Walker |
| 17P/Holmes Kuyrukluyıldızı’nın önümüzdeki aylarda izleyeceği yol |
Yaz Saati Uygulaması Neden Var?
Yaz saati uygulaması 02:00’de saatlerin bir saat geri alınmasıyla sona erdi. Uygulama 27 Mart Pazar günü saatlerin 01:00’de bir saat ileri alınmasıyla başlamıştı. Peki ama yaz saati uygulaması neden var? Bu sorunun cevabı hep klasiktir: ‘Gün ışığından daha fazla yararlanmak için’. Bu cevap birçok kişiyi tatmin edebilir ama olayı gerçekten merak edip sorgulayanlar için bu konu topluluk üyemiz Sedat Canlı tarafından araştırılarak bir haber haline getirildi. Sadece bu sorunun cevabını değil, başka ilginç sonuçları da merak ediyorsanız lütfen haberin devamını okuyunuz.
| Yaz Saati Uygulaması Bilindiği üzere mart ayının son haftasonu kuzey yarımküredeki ülkeler yaz saati uygulamasına geçerler. Bu uygulama ekim ayının son haftasonuna kadar sürer. Ancak diğer taraftan, güney yarımküredeki ülkeler, yaz saati uygulamasına gitmezler. Bu yazıda güney yarımküredeki ülkelerin neden yaz saati uygulamasına gitmedikleri, matematiksel ve astronomik olarak nedenleriyle anlatılacaktır. 1 Gün Kavramı: Astronomide iki farklı gün kavramı vardır: Güneş günü ve Dünya günü. Güneş günü, gökyüzünde Güneş’in (göreceli) 1 tur atıp aynı noktaya (en yakın) yere gelmesi için gerekli süredir. Bu süre ortalama 24 saattir ve halk arasında da 1 gün olarak tanımlanır. Dünya günü ise Dünya’nın kendi ekseni etrafında tam 360 derece(1 tur) dönmesi için gerekli olan süredir. Bu süre yaklaşık 23 saat 56 dakikadır. 4 dakikalık fark ise Dünya’nın Güneş etrafında dönmesinden kaynaklanır. Dünya’nın Yörüngesi Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi, bir odağında Güneş’in bulunduğu elipstir. Dünya ile Güneş arası uzaklık, elips yörüngeden dolayı, 4 Ocak günü minimuma iner(147.1 milyon km) 4 Temmuz günü maksimuma çıkar(152.1 milyon km) . Ortalama Güneş-Dünya uzaklığı ise 149.6 milyon km. dir. Kepler Yasası Kepler’in eşit zaman aralıklarında eşit alan tarama yasasına göre, Dünya Güneş’e yaklaştığında (4 Ocak) açısal olarak daha hızlı döner(1.018 derece/gün). Uzaklaştığında ise açısal olarak daha yavaş döner(0.953 derece/gün). Ortalamada ise 0.985 derece/gün açısal hız ile 365.24 günde 360 dereceyi tamamlayarak 1 yıl oluşur. 1 Güneş Günündeki Kayma Miktarı Dünya Güneş’e yaklaştığında, açısal olarak daha hızlı döndüğünden dolayı, 1 Güneş günü için gerekli olan süre, 24 saatten biraz daha fazladır. (4 Ocak günü 1 güneş günü süresi 24 saat 0 dakika 8 saniyedir) . En uzak konumda ise 1 Güneş günü 23 saat 59 dakika 52 saniyedir. 1 Nisan ve 7 Ekim günlerinde ise 1 Güneş günü tam 24 saattir. Gün Ortası Kavramı 21 Mart ve 23 Eylül günleri, eksen eğikliğinin etkisini göstermediği günlerdir. Bu günlerde Güneş tam doğu noktasından yerel saatle tam 06.00 da doğar, tam batı noktasından yerel saatle tam 18.00 da batar ve gün ortası yerel saatle tam 12.00 dır. Bu anda Güneş çıkabildiği en tepe noktasındadır ve tam güney yönündedir. Kayma Miktarlarının Birikmesi 1 Nisan’dan itibaren Güneş günlerinde oluşan 8 saniyelik fazlalıklar , yaz geldikçe birikir. Biriken bu fazlalıkların sonucu Temmuz ayında normalde gün ortası yerel saatle 12 olması gerekirken, bu an, geriye doğru kayar. 11.30 civarı gün ortası oluşur, Güneş, bu kayma miktarının birikmesi neticesinde daha erken doğar ve daha erken batar. (bu kayma olayının aydınlanma süresi ile karıştırılmaması gerekir). Bu etki sadece kuzey yarımkürede gözlemlenir. Güney yarımkürede ise işler tersine yürür. Ocak ayı yaza denk geldiğinden, gün ortası ileri doğru kayar(yerel saatle 12.30) güneşin doğuşu ve batışı da ileri doğru kayar. Yaz Saati Uygulaması Kuzay yarımkürede yaz aylarında oluşan bu geriye doğru kayma miktarı sonucunda Güneş göreceli olarak(güney yarımkürede yaz aylarındaki) batma saatinden oldukça erken batar. Bu farklılığı gidermek için, kuzay yarımkürede yaz aylarında yaz saati uygulaması vardır. Benzer bir uygulama, güney yarım küre için gerekli değildir. Yazan: Sedat CANLI (ODTÜ AAT) |
17P/Holmes Kuyrukluyıldızı
| Bugünlerde kahraman takımyıldızına bakanlar o bölgede aniden yeni bir yıldızın oluştuğunu zannedebilirler. Fakat aslında o gördükleri yeni bir yıldız değil aniden ortaya çıkmasıyla ünlenen 17P/Holmes kuyrukluyıldızı. 17P/Holmes kuyrukluyıldızı 17 kadir parlaklıktan yaklaşık 2.5 kadir parlaklığa ulaştı. Parlaklık değerleri logoritmik olarak değiştiğinden bu parlaklık artışı yaklaşık 500000 kat artışa karşılık geliyor. Şu anda kuyruğu gözükmeyen ve bir yıldız gibi gözlenen 17P/Holmes kuyrukluyıldızı gün batımından sonra çıplak gözle gökyüzünde kolaylıkla görülebilecek durumda. | |
| 17P/Holmes Kuyrukluyıldızı (Keith G.) |
| Kuyrukluyıldızı bulabilmek için Stellarium programını kullanabilirsiniz. Gün batımından sonra Kahraman takımyıldızının hemen yanında yer alan kuyrukluyıldız çıplak gözle görülebilir durumda. Fakat bir dürbün veya teleskop kullanarak daha iyi bir şekilde gözlem yapabilirsiniz. İyi gözlemler. Kaynak: http://www.universetoday.com Haber: ODTÜ AAT |
ESA’nın Yeni Uzay Görevleri
| 19 Ekim 2007 ESA’nın (Avrupa Uzay Ajansı) bünyesindeki SSAC (uzay bilimleri danışma komitesi) gelecekteki muhtemel bilimsel görevlerini seçti. Bu amaçla 17-18 Ekim 2007’de Paris’te yapılan toplantıda uzay bilimleri açısından bir sonraki safhaya geçmek için ilk adım atılmış oldu. | Hubble uzay teleskobuna ait derin uzay fotoğrafı |
| David Southwood (ESA Bilim direktörü) bu görevler için: “Bu ESA’nın da içinde bulunduğu topluluk için oldukça zorlu bir süreç. Bu safha, uzay biliminin nihai yarışında çeyrek final olarak düşünülebilir” dedi. Bilimsel komitenin sunduğu 50 öneri içinden şu çalışmalar seçildi: GÜNEŞ SİSTEMİ GÖREVLERİ | |
| LAPLACE: Jüpiter Görevi Jüpiter’in uydusu olan Europa’nın buz kabuğu ve silikat mantosu arasında jeodinamik olarak aktif okyanuslarının bulunduğuna inanılıyor. Bu görevin birincil amacı Europa’nın okyanuslarındaki yaşanılabilirliği araştırmak. Jüpiter uydularının yörünge davranışları, Jüpiter’in magnetosferi ve atmosferinin yapısını anlamak ise bu görevin diğer amaçlarını teşkil ediyor. | |
| TANDEM: Satürn görevi Tandem görevi Satürn’ün uydularından Titan ve Enceladus’u incelemeyi amaçlıyor. Bu araştırma Titan ve Enceladus’un kökeni, iç yapısı, evrimi ve astrobiyolojik potansiyelini anlama konusunda bilim adamlarına yardımcı olacak. Proje yörüngeye yerleştirilecek ve titan sondalarını taşıyacak 2 farklı uzay aracından oluşuyor. Onaylandığı takdirde ESA bu çalışmayı NASA ile birlikte sürdürecek. |  Satürn’ün uydusu Enceladus |
| CROSS-SCALE Cross-scale görevi birbiriyle eş zamanlı olarak çalışan 12 uzay aracı içeriyor. Bu araçlar dünyayı saran yüklü parçacıkların ölçümlerini yapacak. |  |
| MARCO POLO Marco polo görevinin amacı dünyaya yakın astroidleri sınıflandırmak ve uzay araçlarını toplayacağı örnekleri incelemek. Bu görev onaylandığı takdirde; astroidler gibi küçük ölçekli cisimlerin, güneş sisteminin evrimindeki rolü ve dünyadaki yaşamın oluşmasına dair etkileri araştırılacak. ESA bu çalışmayı JAXA (Japon havacılık ve uzay keşif ajansı) ile birlikte yürütmeyi planlıyor. |  |
ASTRONOMi GÖREVLERİ
| DUNE: Karanlık enerji görevi Dune: Evrenin yapısını daha iyi anlayabilmek için karanlık madde ve karanlık enerji araştırması yapacak. |  |
| PLATO, yeni gezegen kaşifi Yeni nesil gezegen keşif sistemi, fotometrik verileri kullanarak dünya dışı gezegenleri bulup karakteristik özelliklerini elde etmeyi planlıyor. Bu etkileri gezegenlerin kendi yıldızları üzerindeki etkilerini ölçümleyerek yapacak. Görev; dünya benzeri görece olarak küçük olan kayaç gezegenleri, daha büyük başarıyla saptayabilecek, atmosferi ve kütlesi konusunda fikir verecek. |  |
| SPICA: yeni nesil kızılötesi gözlem evi Spica çok düşük derecelere kadar soğutulmuş kızıl ötesi teleskoplarla; gezegenlerin oluþumu, güneş sisteminin işleyişi ve evrenin kökenleri hakkında araştırma yapacak. Yüksek hassasiyette fotometrik haritalama ve tayfsal analiz yaparak, gezegenleri ve gezegensel diskleri inceleyecek. ESA bu çalışmayı JAXA ile birlikte yürütmeyi planlıyor. |  Kızıl ötesi dalga boyunda alınmış bir galaksi görüntüsü |
| XEUS XEUS yeni nesil X-ışını uzay teleskobu kullanarak, evrenin işleyişi hakkında bilgi sahibi olmayı hedefliyor. XEUS astrofizik açısından kilit öneme sahip alanlarda araştırma yapacak. Bunlar; süper-kütleli karadelikler, kozmik arka alan ışınımı ve galaksilerin evrimi olacak |  X-ışınlarında fosil bir galaksi kümesi |
Kaynak: ESA (http://www.esa.int/esaCP/SEM1IQAMS7F_index_0.html)
Çeviri: ODTÜ Amatör Astronomi Topluluğu – AAT