9 Kasım 2005’te Venüs’ün yörüngesine fırlatılan Venus Express, geçtiğimiz sene, Venüs’ün karanlık yüzünde gerçekleşen, atmosfer tabakasındaki kaybı saptamıştı. Son olarak, Venüs’ün atmosferinin Güneş’e bakan tarafından meydana gelen kayıplar da saptandı. Son bulgularla birlikte bilimadamları Venüs’te bir zamanlar Dünya’daki kadar bol bulunan suyun esrarengiz kaybı ile ilgili sır perdesini aralamaya başladılar.
Venus Express
Venus Express’in yüklü parçacıkları tesbit eden modülü MAG (magnetometer instrument), Venüs’ün Güneş’e bakan yüzünden azımsanmayacak miktarlarda hidrojen kaçtığını saptadı. Bu olay, daha önceden de olabileceği tahmin edilmekle birlikte, Venüs etrafında yüksek derecede eliptik bir yörünge izleyrek kutuplardan geçen Venus Express sayedinde ilk defa gözlenmiş oldu.
Güneş Sistemi’nin oluşumu sırasında yaklaşık aynı zamanlarda ve aynı büyüklükte oluştuğu tahmin edilen Venüs ve Dünya, kimyasal içerik bakımından da benzerlikler taşıması beklenilen gezegenlerdir. Fakat bilindiği gibi Venüs üzerindeki su miktarıyla Dünya üzerindeki su miktarı arasında çok büyük fark vardır. Dünya’da yaşamı oluşturan su, bugün Venüs’tekinin 100000 katıdır. Su miktarlarındaki bu büyük farklılıkla birlikte, bilim adamları Venüs’ün güne bakan yüzünden saniyede 2×1024 hidrojen çekirdeğinin kaçtığını tesbit ettiler.
Geçen yıl Venüs’ün karanlık yüzünden bu miktarın yaklaşık 2 katı kadar hidrojen çekirdeğinin kaçtığı gözlenmişti. Tüm bu kaçışların hidrojen çekirdeği şeklinde olması sonucunda bilimadamları, suyun Venüs’ün atmosferinde sürekli parçalanıyor olabileceği ihtimalini düşünmeye başladılar.
Venüs’ün Dünya’nınki gibi bir manyetik alana sahip olmaması, onu Güneş rüzgarları karşısında korumasız bırakır. Güneş rüzgarları atmosferin üst katmanlarına çarparak, buradan parçacık koparır. Gezegen bilimcileri, 4,5 milyar yıl önce oluşan Venüs’ün bu şekilde su kaybederek günümüzdeki haline geldiğini düşünüyorlar.
Hidrojen çekirdeklerinin kaçışının aynı zamanda su moleküllerinin kaçtığını göstermesi için, hidrojen miktarının yarısı kadar oksijenin (su 2 hidrojen ve 1 oksijenden oluştuğu için) de Venüs’ten kaçtığının gözlenmesi gerekiyor. Fakat şu ana kadar yapılan araştırmalar atmosferden oksijen kaçışına dair kesin bir bulgu göstermedi. Bu durumda kaçan hidrojenin sudan değil de direk olarak Venüs’ün atmosferinin üst katmanındaki fazla hidrojenden kaynaklandığı görüşü açığa çıkıyor. Bu görüş de bu kez Venüs’ün üst katmanlarındaki fazla hidrojenin nereden geldiği sorusunu akıllara getiriyor.
Güzellik tanrıçası Venüs, her hâlükârda esrarengizliğini korumaya devam ediyor…
Kaynak: Avrupa Uzay Ajansı (ESA)