Gök atlası ingilizce ismiyle starfinder gök küre üzerindeki yıldızları bulmak için hazırlanmış bir çeşit haritadır. 2 parçadan oluşur. Alltaki parçanın üzerinde yıldızlar, takımyıldızlar ve diğer gökcisimleri yer alır. Bunlara ek olarak üzerinde üstteki parçanın takılabilmesi için bir ‘+’ işareti ve çeşitli çizgiler bulunur. Bu çizgiler ekliptik (ecliptik) ve gök ekvatorudur (celestial equator). Bunları açıklamak gerekirse;
Ekliptik: Gözlemcinin tam üstünde bulunan çizgi. Bu çizgi her enleme göre farklıdır. Aşağıdaki Gök Atlası örneğinde yer yaklaşık olarak 40o Kuzey paraleli olarak düzenlenmiştir.
Gök Ekvatoru: Dünya üzerinde bulunan ekvatorun gökküreye yansıtılmış halidir. Yani şöyle de söylenebilir. Ekvator üzerinde bulunan birinin bir yıl içinde tam üzerinden geçtiği gökküre üzerindeki çizgi.
Üst parça ise zamanı ayarlamak için elips biçiminde boşluğu olan bir dairedir.
Gök atlası üzerinde gezegenler bulunmaz çünkü gezegenlerin Güneş etrafındaki yörüngeleri nedeniyle sürekli hareket ederler. Gök atlası ise durağan cisimleri gösterebilir.
Hazırlanması
Aşağıdaki 2 resme tıklayıp yüksek çözünürlüklü versiyonlarını bilgisayarınıza indirin ya da burayı tıklayın. Alt parçayı iyi kalitede bir kartona yazdırın ve kenarlarından kesin. Üst parçayı ise asetat kağıdına bastırın ve onu da kenarlarından kesin. Sonra bir raptiye ya da iğne ile iki parçayı ‘+’ işaretlerinden iğneleyin. Elinize batmaması için iğnenin ucunu bir tarafa doğru yatırın.
Kullanımı
Kullanırken ilk başta gök atlasını zamana göre ayarlamak gerekmektedir. Bu da üstteki parçayı diğeri üzerinde çevirerek yapılabilir. Gök atlasının alt kısımda bulunan tarih kısmı ile üst tarafta bulunan saati çakıştırırak gök atlası ayarlanır. Tarih kısmı gözlemin yapılacağı tarihi, saat kısmı ise gözlemin yapılacağı saati göstermelidir. (Eğer yaz saati uygulaması varsa bu saatin üstüne bir saat eklenmelidir.) Gökyüzünde bir kaç tane referans nokta bulunur. Mesela kışın kutup yıldızı ve Avcı takımyıldızı, yazın ise kutup yıldızı ve yaz üçgeni denen Vega – Deneb – Altair üçlüsü. Bu referans noktaları bakılacak yıldıza yakın olmalıdır ve gökyüzünde çok kolay bulunabilecek yerlerde olmalı. Ayrıca parlak olmaları da avantajdır. Bakılacak nesne referans noktalarına yeri saptandıktan sonra teleskopla onu bulmak bir kaç dakikalık iştir. Kolay gelsin.
Örnek: Eğer yaz uygulamasının yapıldığı 7. ayın 15. günü saat 22.00’da bir gözlem yapılmak isteniyorsa gök atlasının üst kısımdaki (22+1)23 ile temmuz 15 üst üste getirilmelidir. Eğer Andromeda Galaksi’si gözlenmek istiyorsa referens noktaları olarak Kraliçe Takımyıldızı ile Kanatlı At Takımyıldızı seçilebilir. Kraliçe Takımyıldızı ters ‘M’ harfiyle, Kanatlı At Takımyıldızı ise dörtgen oluşturan dört tane parlak yıldızdan ötürü oldukça belirgindir. Bu iki takımyıldızın birbirine en yakın yıldızlarının hemen hemen ortası Andromeda Galaksisi’nin yeridir.