8 Ekim 2009 günü Endonezya’da yerel saat 11’de Bone şehrine 10 metre genişliğinde bir göktaşı düştü. Düşüşünün arkasında ise gündüz olmasına rağmen görülebilen bir toz bulutu bıraktı. Göktaşı’nın Arkasında Bıraktığı Toz Bulutu
Ufak bir atom bombasının enerjisiyle atmosfere giren ve patlayan göktaşı, sesiyle ve duvarları titretmesiyle insanları deprem korkusuyla dışarı döktü. Patlama, Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması Örgütü’nün (Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization – CTBTO) sensörleri tarafından yere düşmeden 10000 km önce farkedildi. Patlama yaklaşık 50 kton TNT’ye eşdeğer bir büyüklükte. Bu da 2. Dünya Savaşı çağından kalma atom bombalarından 2 kat daha güçlü. Dünya’ya çarpmadan önce farkedilmeyen göktaşı, gökbilimcileri şaşkına çevirdi. Dünya’ya yakın göktaşlarının istatiksel verilerine göre böyle bir göktaşı Dünya’ya 2 ile 12 yıl arasında bir zaman zarfında çarpıyor. Araştırmacılar, bu göktaşından çıkacak bilgilerin çok önemli olduğunu vurguluyor. Kaynak: SpaceWeather.com İlgili Bağlantılar: Youtube (Endonezya Haberleri’ne konu olan göktaşı hakkında video)
Avcı Göktaşı Yağmuru (Orionidler) hâlâ etkisini sürdürüyor. Dün gece için saatte 25 tane kayan yıldızın görüldüğü göktaşı yağmurunda bu gece sayının daha da azalması bekleniyor. Eğer ışık kirlilğinin oldukça etkili olduğu bir bölgedeyseniz gece boyunca sayabileceğiniz kayan yıldızların sayısı 5’i geçmeyecektir. Göktaşı yağmurunu izlemek için beklerken bir şeyin yavaşça parlayıp, inanılmaz parlaklığa ulaştığını ve daha sonra da söndüğünü görüyorsunuz. Bu bir kayan yıldız mıydı? Yoksa bir UFO mu? diye düşünmeye başlıyorsunuz. Sorunun cevabını biz biliyoruz: Bu bir İridium parlaması.
Iridium uyduları uydu telefonlarının çalışması için kullanılan haberleşme uydulardır. Uyduların sayısı projenin geliştirme aşamasında 77 olarak planlandığı için onlara bu ad verilmiştir (iridium’un atom numarası 77’dir). Bu uyduların amatör gökbilimde önemli bir yeri vardır. Uydulardan her birinin 3 tane alüminyum antenleri bulunmaktadır ve bu antenlerden biri uygun açıya geldiğinde Güneş’i öyle bir yansıtır ki uydunun parlaklığı Venüs’ten 100 kat, en parlak yıldız Akyıldız’dan (Sirius) da 2000 kat daha parlak hâle gelebilmektedir.Fotoğrafta görülen -8. kadirden İridium parlaması 2. kadirden Kutup Yıldızı’nın hemen üzerinde yer alıyor. Parlaklık karşılaştırmasını biz size bırakıyoruz. Siz de bu muhteşem uydulardan bir tane gözlemek isterseniz tıklayın.
Avcı (Orionid) Göktaşı Yağmuru bu gece en etkin seviyeye ulaşıyor. Halley Kuyrukluyıldızı’nın arkasında bıraktığı toz parçalarının neden olduğu göktaşı yağmurunda saçılma noktası Avcı Takımyıldızı olduğu için göktaşı yağmuru bu isimle anılıyor.
Normal yıllarda saatte 10-20 adet kayan yıldızın görüldüğü göktaşı yağmurunda bu sene daha fazla kayan yıldızın görülmesi tahmin ediliyor. Kayan yıldızları seyretmek için en uygun vakit ise sabah Güneş doğmadan önceki saatler. Saatini zi 4:00’a kurun ve hava aydınlanıncaya kadar gökyüzünün her hangi bir bölgesini seyredin. Mümkün olduğu kadar şehir ışıklarından uzaklaşmaya çalışın. Uzaklaşma imkânınınz yoksa bile -Jefferson Teng’in Şangay’dan çektiği fotoğraftaki gibi – parlak kayan yıldızları şehir içinden rahatlıkla görebilirsiniz.
Expediation-21 ekibi Çarşamba günü Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’nden Soyuz uzay aracıyla fırlatıldı. Uzay aracı kalkıştan 10 dakika sonra yörüngeye oturdu ve Güneş panellerini konuşlandırdı.
Soyuz TMA-16 uzay aracı Çarşamba günü Byakonur Uzay Merkezi’nden başarıyla fırlatıldı. Telif Hakkı: NASA/Bill Ingalls
Uluslararası uzay İstasyonu’na yapılan seferde Soyuz aracıyla birlikte havacılık uzay mühendisi Jeffrey N. Williamsve havacılık mühendisi Maxim Suraev 6 aylık bir görev için UUİ’de görev yapacaklar. Ekipte bir de uzay turisti yer alıyor. Guy Laliberté 10 gün boyunca uzayda kalmak için yaklaşık 35 milyon Amerikan Doları ödedi.
Dün akşam gökyüzünü seyredenler muhteşem bir görüntüyle karşılaştı. Jüpiter ve Ay bir aradaydılar. Bu ikili o kadar güzeldi ki sadece biz değil heykeldeki insanlar bile onları izliyorlardı.
Fotoğraf: M. Raşid Tuğral Canon EOS 400D ISO400 F/5.6
Bu yakınlaşma Jüpiter ve Ay için bir önem taşımıyor çünkü bu ikili aslında birbirinden yaklaşık 600 milyon km uzaklıkta fakat gökyüzünde bize görünür olarak birbirlerine yaklaşmış gibi görünüyorlar. Bu muhteşem gök olayını kaçırdınız mı? Üzülmeyin bir sonraki yakınlaşma 26 Ekim’de.
Işık kirliliğinden uzak karanlık bir yerde gözlem yapma imkanınız varsa şimdi Burçlar Işığı’nı görmenin tam vakti.
Burçlar Işığı ve Venüs Fotoğraf: M. Raşid Tuğral (ODTÜ-AAT)
Yalancı Fecir olarak da bilinen Burçlar Işığı ilkbaharda hava karardıktan hemen sonra batıda ve sonbaharda hava aydınlanmaya başlamadan hemen önce doğuda tutulum çemberi üzerinde görülüyor. Çok karanlık bir yerde tutulum çemberinin tamamında beliren ışık genelde ufka yakın koni şeklinde kendini belli ediyor. Burçlarışığının oluşumuna neden olan şey ise gezegenler arası toz parçacıkları. Bu toz parçacıkları Güneş ışığını uygun açıda aldıklarında ışığı bize karşı yansıtıyorlar ve böyle bir görüntünün oluşmasına sebep oluyorlar.
Ağustos 11’i ve 12’si gökyüzü gözlemcileri için büyük günler çünkü Perseid Göktaşı Yağmuru o tarihlerde maksimum seviyeye çıkmış oluyor. Swift – Tuttle Kuyrukluyıldızı’nın Dünya yörüngesinde bıraktığı toz ve kaya parçaları, her yıl ağustos ortalarında, atmosferde yanıyor ve gözlemcilere büyük bir görsel şölen yaşatıyor. Bu yıl maksimuma ulaştığında saatte düzinelerce göktaşının görülmesi bekleniyor. Ama göktaşlarının görülmesini engelleyen doğal bir faktör var: Ay. Ayın 12 ‘sinde %55’i görülebilen Ay gözlemcilere engel olabilir. Perseid Göktaşı Yağmuru, gökyüzünün herhangi bir bölgesinden görülebilir. Ama bir göktaşının bir Perseid olmasını anlamak için saçılma noktasına bakmak gerekir. Saçılma noktasını bulmak için göktaşlarının ilerleme doğrultularına bakmak gerekir. Eğer göktaşlarının bu doğrultuları bir noktada kesişirse o nokta saçılma noktasıdır. Perseidler için saçılma noktası Kahraman (Perseus) Takımyıldızı’ndadır.
Ağustos 11’i ve 12’si gökyüzü gözlemcileri için büyük günler çünkü Perseid Göktaşı Yağmuru o tarihlerde maksimum seviyeye çıkmış oluyor. Swift – Tuttle Kuyrukluyıldızı’nın Dünya yörüngesinde bıraktığı toz ve kaya parçaları, her yıl ağustos ortalarında, atmosferde yanıyor ve gözlemcilere büyük bir görsel şölen yaşatıyor. Bu yıl maksimuma ulaştığında saatte düzinelerce göktaşının görülmesi bekleniyor. Ama göktaşlarının görülmesini engelleyen doğal bir faktör var: Ay. Ayın 12 ‘sinde %55’i görülebilen Ay gözlemcilere engel olabilir. Perseid Göktaşı Yağmuru, gökyüzünün herhangi bir bölgesinden görülebilir. Ama bir göktaşının bir Perseid olmasını anlamak için saçılma noktasına bakmak gerekir. Saçılma noktasını bulmak için göktaşlarının ilerleme doğrultularına bakmak gerekir. Eğer göktaşlarının bu doğrultuları bir noktada kesişirse o nokta saçılma noktasıdır. Perseidler için saçılma noktası Kahraman (Perseus) Takımyıldızı’ndadır.
Geçtiğimiz aylarda patlayan Sarychev yanardağının etkileri Türkiye’den de gözlenmeye başladı. Yanardağın patlamasıyla açığa çıkan tonlarca sülfürdioksit (SO2) gazı Dünya’nın her tarafına yayılmış durumda ve stratosferin üst katmanlarında bulunan bu gaz Güneş ışınlarını saçarak mora yakın bir rengin ortaya çıkmasına neden oluyor.
Fotoğraf: M. Raşid Tuğral (ODTÜ – AAT), Canon EOS 400D
Sarychev Yanardağı’nın hayaletini gözlemlemek için Güneş battıktan 10 dakika sonra 20o-30oyüksekliğe bakın. Bunun için çıplak göz haricinde hiç bir şeye gereksiniminiz olmayacaktır.
Çin ve Hindistan’ın da içinde bulunduğu birçok Güneydoğu Asya ülkesi tam güneş tutulmasına şahit oldu. ODTÜ AAT ve Twan üyesi gökyüzü fotoğrafçısı Tunç TEZEL tutulma öncesinde ve sonrasındaki izlenimlerini aktarıyor:
Tam Güneş Tutulması
Fotoğraf: Tunç TEZEL
“Shanghai çevresinde hava gerçekten çok kötüydü. Biz dün öğleden sonra orijinal plandaki gibi 50 km güneyde, Doğu Çin Denizi kıyısındaki Jinshanwei’ye gittik. Akşam saat 16 gibi bulutlar toplandı ve yağmur yağmaya başladı. Tahmin sitelerini kontrol ettim ve Wuhan yani batı yönünün daha uygun olduğunu gördüm. Son plan yanımdaki Kostea Yakovlev ile birlikte grup rehberimizin ayarladığı bir taksiyle gerektiği kadar batıya gitmek idi.
22 Temmuz saat 02 gibi yola çıktık. Taksi şoförünün yanlış anlaması nedeniyle batı yerine daha çok kuzeybatıya doğru 200 kilometre kadar gittik. Wuxi şehri yakınlarında artık daha çok gitmemeliyiz, tutulma bandının kuzeyine yaklaşıyoruz diye şoförü ikna etim ve o çevrede uygun bir boşluk bakmaya başladık. Tai Gölü’nün kuzey kıyısında biraz dolaştıktan sonra Wuxi civarında, havanın yükselmeye başladığı çevrede de yeniden yağmur başladı. Saat 07 olmuştu ve artık pes dedim. Geriye, Shanghai tarafına doğru yola çıktık.
O sırada tur rehberi aradı ve Jinshanwei’de arada bir Güneş’i boşluklardan gördüklerini söyledi. Ben de ‘Tamam o zaman’ dedim ve şoföre Jinshanwei’ye döndüğümüzü söyledim. Ondan sonra da geri dönüş yolunda arada bir sızıp durdum, çünkü 1 gündür uyumamıştım. Nasılsa pek bir şans yoktu artık.
Tutulma başlangıcı
Fotoğraf: Tunç TEZEL
Saat 09.30 gibi Jinshanwei’ye ulaştık. O sırada tam tutulmanın başlangıcına 7 dakika kalmıştı. Otele 2 km kadar uzaktaydık. 2 – 3 dakika sonra Kostea şoföre durmasını söyledi. ‘Tam tutulma birazdan başlayacak, bari makineyle havanın kararmasının resmini çekeyim’ diye niyetlenmişti. O sırada şoför havada bulutların aydınlık kaldığı bir yer gösterdi. Ben de eski makinemi, bir geniş açı merceği ve telefoto merceği hemen çantadan çıkardım.
Hava hızla karardı ve tam tutulma başladı. 1 dakika sonra da korona bulutların arasında görünmeye başladı. İlk başta yalnızca bakakaldım, sonra da 2-3 dakikalık sürede aceleyle birkaç resim çektim. Korona bir süre daha göründü, sonra iyice soluklaşarak gözden kayboldu.
Neredeyse 6 dakikalık tam tutulma da en sonunda bitmişti, bulutlar hızla aydınlanmaya başladı. O arada Günei ince bir hilal görünüşüyle son bir kez ortaya çıktı ve yeniden bu kez kalıcı olarak kayboldu. Biz de arabaya binip birkaç dakika içinde otele ulaştık. Ben ‘3 küsur dakika tam tutulma gördüğümüze göre oteldekiler de buluttaki o boşluktan paylarını almıştır’ diye düşünüyordum ama orada kimse bir şey görememişti.
Bu kötü hava şartlarına rağmen tam tutulmayı görebildiğim için kendimi çok şanslı sayıyorum.”
