| Merakla beklenen buluşma nihayet gerçekleşti. 4 Ağustos 2007 tarihinde yolculuğuna başlayan Anka kuşu Mars yüzeyine sorunsuzca inmeyi başardı. Bu iniş diğer Mars robotlarının (Spirit ve Oppurtunity) aksine oldukça riskli bir iniş denemesiydi. Anka kuşu kendi motorlarını kullanarak bir iniş gerçekleştirdi. | |
| Anka kuşu’nun Mars toprağındaki ayağı Fotoğraf: NASA |
Discovery Gezegen’i terk etti. Uzay mekiği bugün saat 1:02 de Cape Canaveral’dan Uluslararası Uzay İstasyonunu inşa etmek üzere ayrıldı. Mekik, uzay istasyonuna Japonya’nın 1 milyon dolar değerindeki laboratuvarını ve uzay istasyonunun çok titiz tuvaleti için yeni pompa taşıyacak.Discovery’nin 14 günlük uçuşu sırasında üç uzay yürüyüşü yapılacak. Her şey yolunda giderse uzay istasyonuyla yapılacak olan kenetlenme 2 Haziran 21:54 de gerçekleşecek
Mekiğin kalkışdan 20 dakika sonra Avrupa üzerinden geçerken Belçika’nın Ronse şehrindeki amatör gökbilimci Michel Vandeputte mekiğin ve dıştaki yakıt tankının fotoğrafını çekmiş. ” Her ikisinin parlaklığı da -2 kadirdendi.” diyor. “Muhteşemdi!”
Cassiopeia A(Kraliçe A) Samanyolu’nun bilinen ilk süpernova kalıntısıdır. Süpernova fizikçileri içinde yegane laboratuvardır. Fakat süpernovanın ne türden bir süpernova olduğu şimdiye kadar bilinmiyordu. Bilimadamları Spitzer Uzay Teleskobu’nun yakaladığı kalıntıdan gelen 300 yıllık ışığın spektrumunu çıkararak süpernovanın IIb türünden olduğunu yani bir kırmızı süperdevin helyum çekirdeğinin patlamasıyla oluştuğunu saptadılar.
SCIENCE
| Amatör astronom en hızlı dönen asteroidi buldu 2008HJ adlı küçük nesne geçen ay Dünya’yı geçerken,İngiliz gökbilimci Richard Miles asteroidin her 42,7 saniyede bir kendi etrafında döndüğünü keşfetti-Güneş sistemindeki şimdiye kadar bilinen kendi etrafında en hızlı dönen gök cismi SKY&TELESCOPE | |
| Miles’ın 30snlik pozu boyunca asteroidin parlaklık değişimi açıkça görülüyor. Başta parlak, daha sonra sönüyor ve tekrar parlıyor. |
| 2008HJ adlı küçük nesne geçen ay Dünya’yı geçerken,İngiliz gökbilimci Richard Miles asteroidin her 42,7 saniyede bir kendi etrafında döndüğünü keşfetti.Bu Güneş sistemindeki şimdiye kadar bilinen,kendi etrafında en hızlı dönen gök cismi.2008HJ nin her ucu kurtulma hızının 200 katından daha hızlı dönüyor! Miles,İngiliz Astronomi Birliği’nin eski bir başkanı, bu buluş için arka-bahçe teleskoplarını kullanmadı.İnternet üzerinden 2 metrelik(80 inçlik) Faulkes Güney Teleskobu’nu kullandı.Faulkes Teleskopları’nın bir tanesi güneyde bir taneside kuzeyde bulunuyor. Bu teleskoplar Cardiff Üniversitesi ve Santa Barbara’daki Las Cumbres Gözlemevi Küresel Teleskop Ağı(LCOGTN) işbirliği ile işletiliyor.LCOGTN, Google’ın eski yöneticisi Wayne Rosing tarafından kurulmuş. |
| Eserleri arasında “2001: Uzay Macerası” da olan, ünlü bilim kurgu yazarı Sir Arthur Clarke 90 yaşında Sri Lanka’da öldü. Düşünmenin ve hayal etmenin önemini çok erken yaşta kavramış yazarlardan biri olan Sir Arthur Clarke yazdığı 100’den fazla eserle bilim ve teknoloji dünyasına ışık tutmuş bir yazardı. Yazılım devi Microsoft ve NASA, ünlü yazar ölmeden önce hala onun geleceğe dair fikirlerini ve görüşlerini öğrenmeye çalışıyordu. Bizim gibi gençlere ve gökyüzü tutkunlarına ışık tuttuğu için çok teşekkür ediyoruz. AAT | |
| Sir Arthur C. Clarke |
| Clarke’ın teknoloji ve bilime yaptığı katkılara örnek olarak aşağıdaki düşüncelerini ve yazılarını gösterebiliriz. “Televizyon yayınları ikinci dünya savaşından hemen önce başlamış ancak kısa süre içinde durmuştu. Yayınların kapsadığı alansa, dünyanın eğiminden dolayı sınırlıydı, 10-20 mili geçmiyordu. Ben de bunun üzerine bir şeyin farkına vardım: Eğer uzaya, içinde verici olan bir uydu yerleştirebilirseniz, dünyanın yarısına yayın yapabilirsiniz.” Arthur Clarke bu görüşünü içeren bir yazıyı Wireless World dergisine göndermiş, kendisine yazı karşılığı 5 sterlin ödenmişti. Yazı ise milyonlarca sterlinlik bir sektörün kapısını açmıştı. Clark, henüz 50’li yıllarda romanlarında uzay mekiklerinden, süper bilgisayarlardan, hızlı iletişimi sağlayan özel sistemlerden söz ediyordu. 1940’larda da, insanoğlunun 2000’e kadar aya ulaşacağını savunmuş, o dönem kimse kendisine inanmamıştı. Düzenleme: ODTÜ AAT Kaynak: BBC Türkiye |
| ESA insanlı Mars görevi simülasyonu mürettebatını açıkladı. |
| 105 gün süreyle izolasyon altında kalacak 6 kişilik mürettebat olası bir Mars görevini tüm yönleriyle canlandıracak. Moskova yakınlarındaki IBMP tesislerinde gercekleşecek olan programda Mars yolculuğu, gezegen yörüngesinde dönüş, gezegen yüzeyine iniş ve Dünya’ya geri dönüşü simüle edilecek. |
| Avrupa Uzay Ajansı (ESA) 105 günlük Mars500 programı için ana ve yedek mürettebatı duyurdu. 31 Mart 2009’da seçilen 2 Avrupalının 4 Rus mürettebata katılmasıyla ekip tamamlanacak. 5600 başvuruyla başlayan seçim süreci 4 kişinin geçen ay eğitime başlamasıyla sonuçlandı. ESA bu dört aday arasından iki kişiyi ana mürettebat diğer ikisini ise gerekirse son anda dahi ana mürettebatın yerini alabilecek yedekler olarak seçti. Ana mürettebat için Alman ordusunda makine mühendisi olarak çalışan Oliver Knickel ve Fransız pilot Cyrille Fournier seçildi. İkisi de Fransız olan Cedric Mabilotte ve Arc’hanmael Gaillard ise yedek mürettebat olarak atandı. ESA’nı İnsanlı Uzay Uçuşları Bölümü ve Rusya’nın Biyomedikal Problemler Enstitüsü (IBMP) arasındaki ortak proje dahilinde Knickel ve Fournier Moskova’daki IBMP tesislerindeki dört Rus mürettebata katılacak. 105 gün süreyle izolasyon altında kalacak 6 kişilik mürettebat olası bir Mars görevini tüm yönleriyle canlandıracaklar. Moskova yakınlarındaki IBMP tesislerinde gercekleşecek olan programda Mars yolculuğu, gezegen yörüngesinde dönüş, gezegen yüzeyine iniş ve Dünya’ya geri dönüşü simüle edilecek. IBMP Rus uzay çalışmaraına ve ISS’te gerçekleştirilen biyolojik çalışmara destek veriyor. Mürettebatın sadece kendi arasında iletişim kurmasına ve simüle kotrol merkezi ile ses bağlantısı kurmasına izin verilecek. Aileleri ve arkadaşları ile de bu yolla görüşebilecekler. Simülasyonun gerçekçi olması için iletişimde 20 dakikalık bir gecikme olacak. Mürettebat Uluslararası Uzay İstasyonundaki (ISS) astronotlarla aynı yiyecekleri tüketecek. Mürettebatın tesislerdeki çalışmasını 2009’un sonlarına doğru başlayacak olan tam bir Mars simülasyonu izleyecek. Diğer bir altı kişilik ekip ile 520 günlük tam bir Mars500 programı uygulanacak. Mars500 projesi ileride yapılacak gerçek bir İnsanlı Mars uçuşu için veri toplamak ve o görev için tecrübe kazanmak amacıyla gerçekleştiriliyor. Bu nedenle katılımcılar bilimsel bir deneyin parçası olarak görev yapacaklar. Bu araştırmada bu denli uzun süren bir izolasyonun stres, hormon düzenleme, bağışıklık, uyku kalitesi ve duygusallık gibi astronotlar açısından psikolojik ve fizyolojik etkileri araştırılacak |
| Güneş Sistemi’nin halkalı gezegeni Saturn, 24 Şubat gecesi, Dünya’ya en yakın konuma gelecek. | |
| Saturn (Sedat CANLI 2008) |
| Saturn, Güneş Sistemi’nin 5. sıradaki gezegeni ve çıplak gözle gözlemlenebiliyor. Halkalarıyla bilinen gezegenin halkalarını gözlemlemek için ufak çapta bir teleskop yeterli oluyor. 24 Şubat gezeci ise Saturn, Dünya ve Güneş aynı hizaya gelecek ve yılın diğer günlerine oranla Saturn Dünya mesafesi en kısa konuma gelecek. En kısa konumda Saturn’un gozlemlenmesi icin belirgin bir avantaj sağlamayacak. Normal şartlarda da Saturn gözlemlemek zaten mümkün olabiliyor. Düzenleme: ODTÜ AAT |
| Ayın bakır renge dönüştüğü tam ay tutulması Türkiye’den de izlendi. Tutulma 20 Şubat’ı 21 Şubat’a bağlayan gece, Türkiye saati ile 02.36’da başladı. 05.01’de gerçekleşen tam tutulma yaklaşık 50 dakika sürdü. | |
| Ay Tutulması (İlker DOĞAN 2007) |
| Tam ay tutulması, dolunay aşamasındaki ayın tamamen ya da kısmen kararması anlamına geliyor. Türkiye’den de izlenen bu olayı 20 Şubat’ı 21 Şubat’a bağlayan gece, Türkiye saati ile 02.36’da başladı. 05.01’de gerçekleşen olan tam tutulma yaklaşık 50 dakika sürdü. Tutulma başlangıcında güney-güneybatı yönünde ufuktan yaklaşık 40 derece yükseklikte görülen Ay, tam tutulma başlangıcında batı yönünde ufuktan yaklaşık 15 derece yükseklikteydi. Tam tutulmadan saat 07.09’da çıkan Ay, 06.38’de battı, bu nedenle tutulmanın sonu Türkiye’den izlenemedi. 21 Şubat’ta gerçekleşen tam Ay tutulması Kuzey ve Güney Amerika, Afrika ve Avrupa kıtalarından da izlenebildi. AY TUTULMASI NEDİR? Ay, Dünya’nın çevresinde; Dünya da Ay ile birlikte Güneş çevresinde yörünge hareketleri yaparken Güneş’e dönük olan yüzleri aydınlık, öbür yüzleri de karanlık olarak görülüyor. Karanlık tarafta uzayda birer gölge konisi oluşuyor. Ay, Dünya’nın gölge konisine girdiğinde Ay tutulması, Ay’ın gölge konisi yer üzerine düştüğünde ise Güneş tutulması meydana geliyor. Ay tutulması sadece Ay Dolunay evresindeyken Dünya’nın gölgesinin bir kısmından geçerse gerçekleşiyor. Tam Ay tutulması esnasında Ay’ın tümü Dünya’nın tam gölge bölgesinden geçiyor ve bu olay Ay’ın görünen renginin değişime uğramasıyla hemen göze çarpıyor. Ay tutulması dünyanın yuvarlak olduğunun gözlemsel bir tespiti olması bakımından da ilgiyle izleniyor. Çünkü Ay’ı örten dünyanın gölgesi olduğundan gölgenin biçiminden hareketle yerin şekli belirlenebiliyor. Ay tutulmasında Ay’ın dünyaya dönük yüzü kızıl bir renge bürünüyor. Bu kızarmış ışımın incelenmesiyle yer atmosferi hakkında, atmosferin kimyasal pozisyonu ve atmosferdeki toz miktarı gibi ayrıntılı bilgi edinilebiliyor. Düzenleme: ODTÜ AAT |
| Son günlerde medyada oldukça yer bulan ve Dünya’ya ne zaman düşeceği konusu tartışılan Amerika casus uydusu USA 193 hakkında neleri tam olarak biliyoruz ve bilmiyoruz bir bakalım. | |
| USA 193, kontrolden çıkmış bir uydu. |
| USA 193 uydusu 14 Aralık 2006 tarihinde Kaliforniya eyaletindeki Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssü’nden Delta II adlı roketle fırlatıldı. Yörüngesine ulaşmasından kısa bir süre sonra, yer kontrol üniteleriyle olan bağlantısı kesildi ve tekrar sağlanmadı. Tam olarak tasarımı ve kullanım amacı bir sır olarak gizlenen USA 193’ün uzmanlara göre büyük ihtimalle yüksek çözünürlüklü radar uydusu olduğu tahmin ediliyor. Peki Ne zaman ve Dünya üstünde Nereye Çarpacak? Bu işte insanların en çok ilgisini çeken soru ve maalesef cevabı o kadar da kolay değil. Çünkü uydunun hızı sürtünmeye bağlı olarak sürekli yavaşlıyor ve buna bağlı olarak Dünya’ya yaklaşıyor. Aşağıdaki çizimde de görüldüğü üzere, geçen yıl içinde uydunun yüksekliği giderek azalmış. Ancak belli bir mesafeden sonra atmosferin yoğunluğu artacağından sürtünme de artacak ve uydunun hızı daha da yavaşlayacak. Uydunun atmosfere girmesi ise yaklaşık 100km civarında olacak. Yapılan hesaplamalarda o kadar çok belirsizlik var ki uydunun nereye ve ne zaman düşeceğini tam olarak tahmin etmek, birkaç ay sonra hava durumunu tahmin etmek kadar zor. Şu anda söyleyebileceğimiz tek şey, Mart sonlarına doğru uydunun atmosfere girebileceği. Zaman geçtikçe ve uydunun irtifası azaldıkça, daha iyi tahminler de mutlaka gelecektir ancak yine de düşüşünden 1 gün öncesinden bile tam olarak nereye düşeceğini bilemeyeceğiz. Riskler Nedir? Şanslıyız ki riskimiz yok denecek kadar az. Çünkü Dünya yüzeyinin üçte ikisi okyanuslarla çevrili ve genelde dünyaya yönelen gökcisimlerinin çoğu daha atmosfere ilk girişlerinde sürtünme etkisiyle yanıp buharlaşıyor. Bu durumda, uydunun yanmadan Dünya yüzeyine ulaşıp biryerlere zarar verme ihtimali oldukça zayıf. Uydu Şu Anda Nerede? Yukarıdaki grafikte, uydunun şu anki yörüngesi ve bulunduğu konumu görebilirsiniz. Düşmeden Önce Uyduyu Havada Görebilir miyim? Evet görebilirsiniz. Çünkü uydu yeryüzüne oldukça yakın bir konumda olduğundan çıplak gözle oldukça parlak görünebiliyor. Bunun için www.heavens-above.com adresini kullanarak bulunduğunuz konum için uydu geçiş zamanlarını takip edebilirsiniz. Kaynak: Heavens-Above Çeviri-Düzenleme: ODTÜ AAT |
