Etkinlik Haberleri

Seminer: Astronomi Tarihi

13 Kasım Perşembe günü Cavid Erginsoy Seminer Salonu ODTÜ Fizik Bölümü 3. kattadır.

Biz Amatör Astronomi Topluluğu gençleri olarak senin bize çizdiğin yolda yılmadan, yorulmadan yürüyoruz ve yürüyeceğiz.
Atam sen rahat uyu,
Biz senin izindeyiz…

  İstikbal göklerdedir.

Mustafa Kemal ATATÜRK

“Bay Kozmos” Carl SAGAN “Carl hiçbir zaman inanmak istemedi, o her zaman bilmek istedi” Ann DRUYAN (Eşi)

Yaz saati uygulaması 02:00’de saatlerin bir saat geri alınmasıyla sona erdi. Uygulama 27 Mart Pazar günü saatlerin 01:00’de bir saat ileri alınmasıyla başlamıştı. Peki ama yaz saati uygulaması neden var? Bu sorunun cevabı hep klasiktir: ‘Gün ışığından daha fazla yararlanmak için’. Bu cevap birçok kişiyi tatmin edebilir ama olayı gerçekten merak edip sorgulayanlar için bu konu topluluk üyemiz Sedat Canlı tarafından araştırılarak bir haber haline getirildi. Sadece bu sorunun cevabını değil, başka ilginç sonuçları da merak ediyorsanız lütfen haberin devamını okuyunuz.   

Yaz Saati Uygulaması Bilindiği üzere mart ayının son haftasonu kuzey yarımküredeki ülkeler yaz saati uygulamasına geçerler. Bu uygulama ekim ayının son haftasonuna kadar sürer. Ancak diğer taraftan, güney yarımküredeki ülkeler, yaz saati uygulamasına gitmezler. Bu yazıda güney yarımküredeki ülkelerin neden yaz saati uygulamasına gitmedikleri, matematiksel ve astronomik olarak nedenleriyle anlatılacaktır. 1 Gün Kavramı: Astronomide iki farklı gün kavramı vardır: Güneş günü ve Dünya günü. Güneş günü, gökyüzünde Güneş’in (göreceli) 1 tur atıp aynı noktaya (en yakın) yere gelmesi için gerekli süredir. Bu süre ortalama 24 saattir ve halk arasında da 1 gün olarak tanımlanır. Dünya günü ise Dünya’nın kendi ekseni etrafında tam 360 derece(1 tur) dönmesi için gerekli olan süredir. Bu süre yaklaşık 23 saat 56 dakikadır. 4 dakikalık fark ise Dünya’nın Güneş etrafında dönmesinden kaynaklanır. Dünya’nın Yörüngesi Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi, bir odağında Güneş’in bulunduğu elipstir. Dünya ile Güneş arası uzaklık, elips yörüngeden dolayı, 4 Ocak günü minimuma iner(147.1 milyon km) 4 Temmuz günü maksimuma çıkar(152.1 milyon km) . Ortalama Güneş-Dünya uzaklığı ise 149.6 milyon km. dir. Kepler Yasası Kepler’in eşit zaman aralıklarında eşit alan tarama yasasına göre, Dünya Güneş’e yaklaştığında (4 Ocak) açısal olarak daha hızlı döner(1.018 derece/gün). Uzaklaştığında ise açısal olarak daha yavaş döner(0.953 derece/gün). Ortalamada ise 0.985 derece/gün açısal hız ile 365.24 günde 360 dereceyi tamamlayarak 1 yıl oluşur. 1 Güneş Günündeki Kayma Miktarı Dünya Güneş’e yaklaştığında, açısal olarak daha hızlı döndüğünden dolayı, 1 Güneş günü için gerekli olan süre, 24 saatten biraz daha fazladır. (4 Ocak günü 1 güneş günü süresi 24 saat 0 dakika 8 saniyedir) . En uzak konumda ise 1 Güneş günü 23 saat 59 dakika 52 saniyedir. 1 Nisan ve 7 Ekim günlerinde ise 1 Güneş günü tam 24 saattir. Gün Ortası Kavramı 21 Mart ve 23 Eylül günleri, eksen eğikliğinin etkisini göstermediği günlerdir. Bu günlerde Güneş tam doğu noktasından yerel saatle tam 06.00 da doğar, tam batı noktasından yerel saatle tam 18.00 da batar ve gün ortası yerel saatle tam 12.00 dır. Bu anda Güneş çıkabildiği en tepe noktasındadır ve tam güney yönündedir. Kayma Miktarlarının Birikmesi 1 Nisan’dan itibaren Güneş günlerinde oluşan 8 saniyelik fazlalıklar , yaz geldikçe birikir. Biriken bu fazlalıkların sonucu Temmuz ayında normalde gün ortası yerel saatle 12 olması gerekirken, bu an, geriye doğru kayar. 11.30 civarı gün ortası oluşur, Güneş, bu kayma miktarının birikmesi neticesinde daha erken doğar ve daha erken batar. (bu kayma olayının aydınlanma süresi ile karıştırılmaması gerekir). Bu etki sadece kuzey yarımkürede gözlemlenir. Güney yarımkürede ise işler tersine yürür. Ocak ayı yaza denk geldiğinden, gün ortası ileri doğru kayar(yerel saatle 12.30) güneşin doğuşu ve batışı da ileri doğru kayar. Yaz Saati Uygulaması Kuzay yarımkürede yaz aylarında oluşan bu geriye doğru kayma miktarı sonucunda Güneş göreceli olarak(güney yarımkürede yaz aylarındaki) batma saatinden oldukça erken batar. Bu farklılığı gidermek için, kuzay yarımkürede yaz aylarında yaz saati uygulaması vardır. Benzer bir uygulama, güney yarım küre için gerekli değildir. Yazan: Sedat CANLI (ODTÜ AAT)

11-12 Ağustos 2007 gecesi ODTÜ AAT topluluk üyeleri olarak Ankara Beynam ormanlarındaydık. Sabaha kadar süren gözlemden sonra göktaşı yağmuru bizi çok tatmin etmese de mutlu bir şekilde evlerimize döndük. 

Topluluk üyelerimizden Tunç Tezel’in çektiği fotoğrafları birleştirerek oluşturduğu bu fotoğraf ise hem Astronomy Picture of the Day http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap070815.html hem de Space weather http://www.spaceweather.com/meteors/gallery_12aug07_page5.htm internet sitelerinde yayınlandı. Bu fotoğrafta ilginç olan konu ise aslında bu kayan yıldızların hiçbirinin  Perseid göktaşı yağmuruna ait olmaması idi. Aslında bu izler radyan noktası Büyük Ayı takımyıldızı olan Alfa Büyük Ayı yağmuruna ait. Fakat bu konuda başka fikirler de mevcut. Bu izlerin atmosfere girerek yanan bir uydunun parçalarına ait olabileceğinden de bahsediliyor.

Tunç TEZEL’den

11-12 Ağustos gecesi ODTÜ Amatör Astronomi Topluluğu’ndan 10 arkadaşla Ankara’da, Beynam Ormanı’nda Perse (Kahraman) göktaşı yağmurunu gözlemek için toplanmıştık. Burası kuzey yönünde Ankara’nın az miktarda görülen ışık kirliliği dışında çok kaliteli bir gözlem yeridir.

12 Ağustos sabahı 01:20-04:40 arası, Canon EOS 300D makine ve 10-22 mm mercekle arka arkaya 100 tane 1 dakika 45 saniyelik görüntü aldım. Bunlarda 12 Perseid (Kahraman göktaşı yağmuru) ve 8 tane daha Perseid olmayan göktaşı görüntüsü vardı. Hemen göze çarpansa, Orion (Avcı)’un içinden, birbirine benzeyen 5 göktaşının geçmiş olması. Diğer görüntüleri de inceleyince, Perseid olmayan tüm 8 göktaşının da kaynağı aynı görünüyor: Alfa Büyük Ayı.

Fotoğrafta görülen 5 göktaşını sırasıyla 04:23-04:25, 04:31-04:33, 04:41-04:43, 04:51-04:53 ve 04:59-05:01 saatleri arasında çektiğim pozlar yakalamış. Bu 5 göktaşını da bir araya Adobe Photoshop kullanarak ve arka plandaki yıldızlara göre konumunu koruyarak son pozun üzerinde birleştirdim.

O sabah 04:43’te geçen bir Iridium uydusu gördük. Ancak bu uydu görüntünün dışında, Irmak takımyıldızı yönünde kalıyordu. Bunun dışında görüntüdeki göktaşlarının uydu geçişleriyle karışmış olma olasılığı düşük.